社会--湖南频道--人民网
С? (SI, фр.: Système International d'Unités) — м?жнародная с?стэма адз?нак, сучасны варыянт метрычнай с?стэмы. С? з’я?ляецца самай распа?сюджанай с?стэмай адз?нак у свеце, як у побыце, так ? ? навуцы ? тэхн?цы. У цяперашн? час С? прынята ? якасц? стандартнай с?стэмы адз?нак большасцю кра?н свету ? амаль за?сёды выкарысто?ваецца ? вобласц? навук?, нават у тых кра?нах, у як?х у побыце выкарысто?ваюцца традыцыйныя адз?нк?. У гэтых нешматл?к?х кра?нах (напрыклад, у ЗША), азначэнн? традыцыйных адз?нак был? зменены — яны пачал? вызначацца праз адз?нк? С?.
С? шырока ?жываецца ? свеце, як у бытавых вымярэннях (напрыклад, у гандл?), так ? ? навуцы[1][2]. Тольк? адна прамыслова разв?тая кра?на, ЗША, не выкарысто?вае метрычную с?стэму ? якасц? асно?най у сваёй камерцыйнай дзейнасц? ? стандартызацы?[3]. Вял?кабрытан?я аф?цыйна прыняла частковае ?вядзенне метрычнай с?стэмы, не маючы, аднак, намеру замены сва?х брытанск?х адз?нак цалкам. Канада таксама прыняла С?, але брытанская ц? амерыканская с?стэма па-ранейшаму дапускаецца законам для выкарыстання, ? шырока прымяняецца ? мног?х гал?нах жыцця канадскага грамадства, асабл?ва ? розн?чным гандл? прадуктам? харчавання, буда?н?цтве ? чыгунцы[4]. У Л?беры? ? М’янме таксама шырока выкарысто?ваюцца адз?нк? вымярэння брытанскай с?стэмы. Гэтыя так званыя ?мперск?я адз?нк? з’я?ляюцца агульным? пры вымярэнн? дыяметра або дыяганал? мног?х рэча?, напрыклад, роварных кола?, барабана?, камп’ютарных ман?тора? ? памера? ?ншых кампанента? камп’ютара.
М?жнародная с?стэма адз?нак С? складаецца з набору адз?нак вымярэння ? набору кратных ? дробных прыставак да ?х. С?стэма таксама вызначае стандартныя скарочаныя абазначэнн? для адз?нак ? прав?лы зап?су вытворных адз?нак. С?стэма С? не з’я?ляецца нязменнай, яна ёсць набор стандарта?, у як?м ствараюцца адз?нк? вымярэння ? карэктуюцца ?х значэнн? ? адпаведнасц? з м?жнародным? дагаворам? ? залежнасц? ад узро?ню сучаснага разв?цця вымяральных тэхналог?й. Вызначэнн? адз?нак С? разглядаюцца ? анал?зуюцца на М?жнароднай канферэнцы? па мерах ? вагах, якая праводз?цца раз на чатыры гады ? Парыжы[5]. М?жнародны стандарт ISO 1000 (ICS 01060) ап?свае М?жнародную с?стэму С? ? рэкамендацы? па выкарыстанн? кратных ? вытворных адз?нак[6].
Агульныя звестк?
прав?ць
С? была прынятая XI Генеральнай канферэнцыяй па мерах ? вагах, некаторыя наступныя канферэнцы? занесл? ? С? рад змен.
С? вызначае сем асно?ных ? вытворныя адз?нк? ф?з?чных вел?чынь (далей — адз?нк?), а таксама набор прыставак. Устано?лены стандартныя скарочаныя абазначэнн? для адз?нак ? прав?лы зап?су вытворных адз?нак.
Асно?ныя адз?нк?: к?лаграм, метр, секунда, ампер, кельв?н, моль ? кандэла. У рамках С? л?чыцца, што гэтыя адз?нк? маюць незалежную размернасць, г. зн. н? адна з асно?ных адз?нак не можа быць атрымана з ?ншых.
Вытворныя адз?нк? атрымл?ваюцца з асно?ных з дапамогай алгебра?чных дзеяння?, так?х як множанне ? дзяленне. Некаторым з вытворных адз?нак у С? прысвоены ?ласныя назвы.
Прыста?к? можна выкарысто?ваць перад назвам? адз?нак; яны азначаюць, што адз?нку трэба памножыць або падзял?ць на вызначаны цэлы л?к, ступень л?ку 10. Напрыклад, прыста?ка ?к?ла? азначае множанне на 1000 (к?ламетр = 1000 метра?). Прыста?к? С? называюцца таксама дзесятковым? прыста?кам?.
М?жнародныя, беларуск?я ? руск?я абазначэнн?
прав?цьУ Беларус? дзейн?чае пастанова[7], якая прадп?свае абавязковае выкарыстанне адз?нак С?. У ёй перал?чаныя адз?нк? ф?з?чных вел?чынь, дазволеныя да ?жывання, прыведзеныя ?х м?жнародныя, беларуск?я ? руск?я абазначэнн? ? ?стано?леныя прав?лы ?х выкарыстання.
Паводле гэтых прав?ла?, пры дагаворна-прававых аднос?нах у вобласц? супрацо?н?цтва з замежным? кра?нам?, а таксама ? паста?ляемых за мяжу разам з экспартнай прадукцыяй тэхн?чных ? ?ншых дакументах дазваляецца ?жываць тольк? м?жнародныя абазначэнн? адз?нак. Ужыванне м?жнародных абазначэння? абавязкова таксама на шкалах ? табл?чках вымяральных прыбора?. У астатн?х выпадках, напрыклад, ва ?нутраных дакументах ? звычайных публ?кацыях можна выкарысто?ваць ц? м?жнародныя, ц? беларуск?я, ц? руск?я пазначэнн?. Не дапускаецца адначасова ?жываць м?жнародныя ? беларуск?я ц? руск?я абазначэнн?, за выключэннем публ?кацый па адз?нках вел?чынь.
Г?сторыя
прав?ць
С? з’я?ляецца разв?ццём метрычнай с?стэмы мер, якая была створана французск?м? навуко?цам? ? ?першыню шырока ?каранёна пасля Вял?кай Французскай рэвалюцы?. Да ?вядзення метрычнай с?стэмы адз?нк? выб?рал?ся выпадкова ? незалежна адна ад адной. Таму перавод з адной адз?нк? ? ?ншую бы? складаным. Да таго ж, у розных месцах ужывал?ся розныя адз?нк?, часам з аднолькавым? назвам?. Метрычная с?стэма пав?нна была стаць зручнай ? адз?най с?стэмай мер ? ваг. Метрычная с?стэма была задумана групай навуко?ца? (сярод ?х бы? Антуан Лавуазье, вядомы як ?бацька сучаснай х?м???), сфарм?раванай па запыту Нацыянальнага схода ? Людов?ка XVI у Францы? для стварэння адз?най ? рацыянальнай с?стэмы мер[8]. 1 жн??ня 1793 году Нацыянальны сход прыня? новую адз?нку метр для вымярэння да?жын?, а таксама ?ншыя дзесятковыя адз?нк? з папярэдн?м? вызначэнням? ? тэрм?ны.
У 1799 годзе был? зацверджаны два эталоны — для адз?нк? да?жын? (метр) ? для адз?нк? масы (к?лаграм). Пазней, у 1832 годзе, Карл Фрыдрых Гаус рэкамендава? выкарыстанне такой метрычнай с?стэмы, якая была бы ?згоднена для ф?з?чных выл?чэння?. Гаус правё? вымярэнне магн?тнага поля Зямл? выкарысто?ваючы метрычную с?стэму, заснаваную на трох механ?чных адз?нках — м?л?метры, граме ? секундзе, як?я адпавядал? ф?з?чным вел?чыням да?жын?, масы ? часу. У 1874 годзе была ?ведзена с?стэма СГС, заснаваная на трох адз?нках — сантыметр, грам ? секунда. Был? таксама ?ведзены дзесятковыя прыста?к? ад м?кра да мега. У 1889 годзе 1-я Генеральная канферэнцыя па мерах ? вагах прыняла с?стэму мер, падобную на СГС, але заснаваную на метры, к?лаграме ? секундзе, бо гэтыя адз?нк? был? прызнаны зручнейшым? для практычнага выкарыстання. У наступным был? ?ведзены базавыя адз?нк? для ф?з?чных вел?чынь у вобласц? электрычнасц? ? оптык?. У 1960 годзе XI Генеральная канферэнцыя па мерах ? вагах прыняла стандарт, як? ?першыню атрыма? назву ?М?жнародная с?стэма адз?нак (С?)?. У 1971 годзе XIV Генеральная канферэнцыя па мерах ? вагах занесла змены ? С?, дада?шы, у прыватнасц?, адз?нку колькасц? рэчыва (моль).
Адз?н з кам?тэта? МКМВ прапанава? шэраг змянення? у азначэнн? асно?ных адз?нак вымярэння ? с?стэме С?[9]. Сустрэча МКМВ у кастрычн?ку 2010 году паказала, што прапанова не была по?най[10], ?, як чакаецца, гэтае пытанне будзе разгледжана ? 2015 годзе.
Адз?нк? С?
прав?цьНазвы адз?нак С? п?шуцца з малой л?тары, пасля пазначэння? адз?нак С? кропка не став?цца, у адрозненне ад звычайных скарачэння?.
Асно?ныя адз?нк?
прав?ць| Вел?чыня | Адз?нка вымярэння | Абазначэнне | ||
|---|---|---|---|---|
| беларуская назва | м?жнародная назва | беларускае | м?жнароднае | |
| Да?жыня | метр | metre (meter) | м | m |
| Маса | к?лаграм | kilogram | кг | kg |
| Час | секунда | second | с | s |
| С?ла току | ампер | ampere | А | A |
| Тэрмадынам?чная тэмпература | кельв?н | kelvin | К | K |
| С?ла святла | кандэла | candela | кд | cd |
| Колькасць рэчыва | моль | mole | моль | mol |
Вытворныя адз?нк?
прав?цьВытворныя адз?нк? могуць быць выражаны праз асно?ныя з дапамогай матэматычных аперацый множання ? дзялення. Некаторым з вытворных адз?нак, для зручнасц?, прысвоены ?ласныя назвы, так?я адз?нк? таксама можна выкарыстаць у матэматычных выразах для ?тварэння ?ншых вытворных адз?нак.
Матэматычны выраз для вытворнай адз?нк? вымярэння выцякае з ф?з?чнага закону, з дапамогай якога гэтая адз?нка вымярэння вызначаецца або азначэння ф?з?чнай вел?чын?, для якой яна ?водз?цца. Напрыклад, хуткасць — гэтая адлегласць, якую цела праходз?ць у адз?нку часу; адпаведна, адз?нка вымярэння хуткасц? — м/с (метр у секунду).
Часта адна ? тая жа адз?нка можа быць зап?саная па-рознаму, з дапамогай рознага набору асно?ных ? вытворных адз?нак (гл., напрыклад, апошн? слупок у табл?цы Вытворныя адз?нк? з уласным? назвам?). Аднак на практыцы выкарысто?ваюцца ?стано?леныя (ц? проста агульнапрынятыя) выразы, як?я найлепшым чынам адлюстро?ваюць ф?з?чны сэнс вел?чын?. Напрыклад, для зап?су значэння моманту с?лы прынята выкарысто?ваць Н?м, а не м?Н ц? Дж.
| Вел?чыня | Адз?нка вымярэння | Абазначэнне | Выраз | ||
|---|---|---|---|---|---|
| беларуская назва | м?жнародная назва | беларускае | м?жнароднае | ||
| Плоск? вугал | радыян | radian | рад | rad | м?м?1 = 1 |
| Цялесны вугал | стэрадыян | steradian | ср | sr | м2?м?2 = 1 |
| Тэмпература па шкале Цэльс?я | градус Цэльс?я | degree Celsius | °C | °C | K |
| Частата | герц | hertz | Гц | Hz | с?1 |
| С?ла | ньютан | newton | Н | N | кг?м/c2 |
| Энерг?я | джо?ль | joule | Дж | J | Н?м = кг?м2/c2 |
| Магутнасць | ват | watt | Вт | W | Дж/с = кг?м2/c3 |
| Ц?ск | паскаль | pascal | Па | Pa | Н/м2 = кг?м?1?с?2 |
| Светлавы паток | люмен | lumen | лм | lm | кд?ср |
| Асветленасць | люкс | lux | лк | lx | лм/м2 = кд?ср?м?2 |
| Электрычны зарад | кулон | coulomb | Кл | C | А?с |
| Напружанне (рознасць патэнцыяла?) | вольт | volt | В | V | Дж/Кл = кг?м2?с?3?А?1 |
| Супрац??ленне | ом | ohm | Ом | Ω | В/А = кг?м2?с?3?А?2 |
| Электраём?стасць | фарад | farad | Ф | F | Кл/В = кг?1?м?2?с4?А2 |
| Магн?тны паток | вэбер | weber | Вб | Wb | кг?м2?с?2?А?1 |
| Магн?тная ?ндукцыя | тэсла | tesla | Тл | T | Вб/м2 = кг?с?2?А?1 |
| ?ндукты?насць | генры | henry | Гн | H | кг?м2?с?2?А?2 |
| Электрычная праводнасць | с?менс | siemens | См | S | Ом?1 = кг?1?м?2?с3А2 |
| Радыеакты?насць | Бекерэль | becquerel | Бк | Bq | з?1 |
| Паглынутая доза ?ан?зуючага выпраменьвання | грэй | gray | Гр | Gy | Дж/кг = м2/c2 |
| Эфекты?ная доза ?ан?зуючага выпраменьвання | з?верт | sievert | Зв | Sv | Дж/кг = м2/c2 |
| Акты?насць катал?затара | катал | katal | кат | kat | моль?с?1 |
Новае вызначэнне
прав?цьНа XXIV Генеральнай канферэнцы? па мерах ? вагах 17-21 кастрычн?ка 2011 года была аднагалосна прынятая рэзалюцыя[11], у якой, у прыватнасц?, прапанавана ? будучай рэв?з?? М?жнароднай с?стэмы адз?нак перавызначыць чатыры асно?ныя адз?нк? С?: к?лаграм, ампер, кельв?н ? моль. Мяркуецца, што новыя вызначэнн? будуць грунтавацца на ф?ксаваных л?кавых значэннях пастаяннай Планка, элементарнага электрычнага зарада, пастаяннай Больцмана ? пастаяннай Авагадра, адпаведна[12]. Ус?м гэтым вел?чыням будуць прып?саны дакладныя значэнн?, заснаваныя на найбольш дакладных вын?ках вымярэння?, рэкамендаваных Кам?тэтам па дадзеных для навук? ? тэхн?к? (CODATA). У рэзалюцы? сфармуляваны наступныя палажэнн?, як?я тычацца гэтых адз?нак[11]:
- К?лаграм застанецца адз?нкай масы; але яго вел?чыня будзе ?сталё?вацца ф?ксацыяй колькаснага значэння пастаяннай Планка ро?ным у дакладнасц? 6,626 06X×10?34, кал? яна выражана адз?нкай С? м2·кг·с?1, што экв?валентна Дж·с.
- Ампер застанецца адз?нкай с?лы электрычнага току; але яго вел?чыня будзе ?сталё?вацца ф?ксацыяй колькаснага значэння элементарнага электрычнага зарада ро?ным у дакладнасц? 1,602 17X×10?19, кал? ён выражаны адз?нкай С? с·А, што экв?валентна Кл.
- Кельв?н застанецца адз?нкай тэрмадынам?чнай тэмпературы; але яго вел?чыня будзе ?сталё?вацца ф?ксацыяй колькаснага значэння пастаяннай Больцмана ро?ным у дакладнасц? 1,380 6X×10?23, кал? яна выказана адз?нкай С? м?2·кг·с?2·К?1, што экв?валентна Дж·К?1.
- Моль застанецца адз?нкай колькасц? рэчыва; але яго вел?чыня будзе ?сталё?вацца ф?ксацыяй колькаснага значэння пастаяннай Авагадра ро?ным у дакладнасц? 6,022 14X×1023, кал? яна выражана адз?нкай С? моль?1.
Вышэй ? далей Х замяняе адну або больш значных л?чба?, як?я будуць вызначаныя ? далейшым на падставе найбольш дакладных рэкамендацый CODATA.
Рэзалюцыя не прадугледжвае змяняць сутнасць азначэння? метра, секунды ? кандэлы, аднак для падтрымання адз?нства стылю, плануецца прыняць новыя, цалкам экв?валентныя ?снуючым, вызначэнн? ? наступным выглядзе:
- Метр, с?мвал м, з’я?ляецца адз?нкай да?жын?; яго вел?чыня усталё?ваецца ф?ксацыяй колькаснага значэння хуткасц? святла ? вакууме ро?ным у дакладнасц? 299792458, кал? яна выказана адз?нкай С? м·с?1.
- Секунда, с?мвал с, з’я?ляецца адз?нкай часу; яе вел?чыня усталё?ваецца ф?ксацыяй колькаснага значэння частоты звыштонкага расшчаплення асно?нага стану атама цэз?ю-133 пры тэмпературы 0 К ро?ным у дакладнасц? 9192631770, кал? яна выказана адз?нкай С? с?1, што экв?валентна Гц.
- Кандэла, с?мвал кд, з’я?ляецца адз?нкай с?лы святла ? зададзеным к?рунку; яе вел?чыня усталё?ваецца ф?ксацыяй колькаснага значэння светлавой эфекты?насц? манахраматычнага выпраменьвання частатой 540?1012 Гц ро?ным у дакладнасц? 683, кал? яна выказана адз?нкай С? м?2·кг?1·с3·кд·ср або кд·ср·Вт?1, што экв?валентна лм·Вт?1.
У вын?ку рэал?зацы? намера?, сфармуляваных у рэзалюцы?, С? ? сва?м новым выглядзе стане с?стэмай адз?нак, у якой[11]:
- частата звыштонкага расшчаплення асно?нага стану атама цэз?ю-133 у дакладнасц? ро?ная 9192631770 Гц;
- хуткасць святла ? вакууме c у дакладнасц? ро?ная 299792458 м/с;
- пастаянная Планка h у дакладнасц? ро?ная 6,626 06X×10?34 Дж·с;
- элементарны электрычны зарад e у дакладнасц? ро?ны 1,602 17X×10?19 Кл;
- пастаянная Больцмана k у дакладнасц? ро?ная 1,380 6X×10?23 Дж/К;
- л?к Авагадра NA у дакладнасц? ро?ны 6,022 14X×1023 моль?1;
- светлавая эфекты?насць kcd манахраматычнага выпраменьвання частатой 540×1012 Гц у дакладнасц? ро?ная 683 лм/Вт;
Адз?нк?, як?я не ?ваходзяць у С?
прав?цьНекаторыя адз?нк?, як?я не ?ваходзяць у С?, па рашэнн? Генеральнай канферэнцы? па мерах ? вагах ?дапускаюцца для выкарыстання сумесна з С??.
| Адз?нка вымярэння | М?жнародная назва | Абазначэнне | Вел?чыня ? адз?нках С? | |
|---|---|---|---|---|
| беларускае | м?жнароднае | |||
| м?нута (або хв?л?на) | minute | м?н | min | 60 с |
| гадз?на | hour | г | h | 60 м?н = 3600 с |
| сутк? | day | сут | d | 24 г = 86 400 с |
| градус | degree | ° | ° | (π/180) рад |
| вуглавая м?нута | minute | ′ | ′ | (1/60)° = (π/10 800) |
| вуглавая секунда | second | ″ | ″ | (1/60)′ = (π/648 000) |
| л?тр | litre (liter) | л | l, L | 1 дм3 |
| тона | tonne | т | t | 1000 кг |
| нэпер | neper | Нп | Np | |
| бел | bel | Б | B | |
| электронвольт | electronvolt | эв | eV | 1,602 176 634 10?19 Дж |
| атамная адз?нка масы | unified atomic mass unit | а. а. м. | u | ≈1,6605402 10?27 кг |
| астранам?чная адз?нка | astronomical unit | а. а. | au | 149 597 870 700 м |
| гектар | hectare | га | ha | 104 м2 |
У розных абласцях часам выкарысто?ваюцца ? ?ншыя адз?нк?.
- Адз?нк? с?стэмы СГС: эрг, гаус, эрстэд ? ?нш.
- Пазас?стэмныя адз?нк?, шырока распа?сюджаныя да прыняцця С?: кюры, калорыя, ферм?, м?крон ? ?нш.
Некаторыя кра?ны не прынял? с?стэму С?, або прынял? яе тольк? часткова ? працягваюць карыстацца англ?йскай с?стэмай мер ц? падобным? адз?нкам?.
Беларуская пастанова[7] дазваляе ?жыванне наступных адз?нак: марская м?ля, фут, светлавы год, парсек, карат, град, тэкс, вузел, гал, абарот у секунду, абарот у м?нуту, бар, м?л?метр ртутнага слупа, к?лаграм-с?ла на квадратны сантыметр, дыяптрыя, к?лават-гадз?на, вольт-ампер, вар, ампер-гадз?на. Дазваляецца ?жываць адз?нк? адносных ? лагарыфм?чных вел?чынь, так?я як адсотак, прам?ле, м?льённая доля, бел, дэцыбел, фон, актава, дэкада, нэпер. Дапускаецца таксама ?жываць шырока распа?сюджаныя адз?нк? часу, напрыклад, тыдзень, месяц, год, стагоддзе, тысячагоддзе.
Кратныя ? дробныя адз?нк?
прав?цьДзесятковыя кратныя ? дробныя адз?нк? ?твараюць з дапамогай стандартных множн?ка? ? прыставак С?, як?я далучаюцца да назвы або абазначэння адз?нк?.
Прав?лы нап?сання абазначэння? адз?нак
прав?ць- Абазначэнн? адз?нак друкуюць прамым шрыфтам, кропку як знак скарачэння пасля пазначэння не ставяць.
- Абазначэнн? змяшчаюць за л?кавым? значэнням? вел?чынь праз прабел, перанос на ?ншы радок не дапускаецца. Выключэнн? складаюць абазначэнн? ? выглядзе знака над радком, перад ?м? прабел не став?цца. Прыклады: 10 м/с, 15°.
- Кал? л?кавае значэнне ?я?ляе сабой дроб з касой рысай, яго заключаюць у дужк?, напрыклад: (1/60) з?1.
- Пры ?казанн? значэння? вел?чынь з гран?чным? адх?ленням? ?х заключаюць у дужк? або праста?ляюць абазначэнне адз?нк? за л?кавым значэннем вел?чын? ? за яе гран?чным адх?леннем: (100,0 ± 0,1) кг, 50 г ± 1 г.
- Абазначэнн? адз?нак, як?я ?ваходзяць у вытворную, аддзяляюць кропкам? на сярэдняй л?н?? (Н·м, Па·с), не дапускаецца выкарысто?ваць для гэтай мэты знак ?х?. У машынап?сных тэкстах дапускаецца кропку не падн?маць або падзяляць пазначэнн? прабелам?, кал? гэта не выкл?кае непаразумення.
- У якасц? знака дзялення ? пазначэннях можна выкарысто?ваць гарызантальную рысу або касую рысу (тольк? адну). Пры ?жыванн? касой рысы, кал? ? назо?н?ку ста?ць вытворная адз?нка, яго заключаюць у дужк?. Прав?льна: Вт/(м·К), няправ?льна: Вт/м/К, Вт/м·К.
- Дапускаецца ?жываць абазначэнн? адз?нак у выглядзе здабытку абазначэння? адз?нак, узведзеных у ступен? (дадатныя ? адмо?ныя): Вт?м?2?К?1, А?м2. Пры выкарыстанн? адмо?ных ступеней не дазваляецца выкарысто?ваць гарызантальную ц? касую рысу (знак дзялення).
- Дапускаецца ?жываць спалучэнн? адмысловых знака? з л?тарным? абазначэнням?, напрыклад: °/с (градус у секунду).
- Не дапускаецца спалучаць абазначэнн? ? по?ныя найменн? адз?нак. Няправ?льна: км/гадз?на, прав?льна: км/г.
- Абазначэнн? адз?нак, утвораныя ад прозв?шча?, п?шуцца з вял?кай л?тары, у тым л?ку з прыста?кам? С?, напрыклад: ампер — А, мегапаскаль — МПа, к?ланьютан — кН, г?гагерц — ГГц.
Глядз?це таксама прав?лы выкарыстання прыставак С?.
Гл. таксама
прав?цьЗноск?
- ↑ Official BIPM definitions. bipm.org
- ↑ Essentials of the SI: Introduction. physics.nist.gov
- ↑ ?Appendix G : Weights and Measures?. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
- ↑ Weights and Measures Act. laws-lois.justice.gc.ca
- ↑ Conférence Générale des Poids et Mesures. Bureau international des poids et mesures
- ↑ Unités SI et recommandations pour l’emploi de leurs multiples et de certaines autres unités, Organisation internationale de normalisation, 1992
- ↑ а б Постановление Совета Министров Республики Беларусь от 24.11.2020 г. № 673 ?О единицах величин, допущенных к применению в Республике Беларусь?(недаступная спасылка). Арх?вавана з першакрын?цы 25 лютага 2025. Праверана 23 студзеня 2025.
- ↑ ?The name ?kilogram“?.
- ↑ Ian Mills (29 September 2010). ?Draft Chapter 2 for SI Brochure, following redefinitions of the base units?. CCU.
- ↑ Anon (November 2010). ?BIPM Bulletin?. BIPM.
- ↑ а б в On the possible future revision of the International System of Units, the SI Resolution 1 of the 24th meeting of the CGPM (2011)
- ↑ Towards the ?New SI?… (англ.) на сайте Международного бюро мер и весов
Л?таратура
прав?ць- ГОСТ 8.417-2002. Единицы величин.
- Единицы величин: Словарь-справочник. — М.: Издательство стандартов, 1990, ISBN 5-7050-0118-5
Спасылк?
прав?ць
|
С? (м?жнародная с?стэма адз?нак вымярэння) на В?к?схов?шчы |
|---|
- SI brochure Ап?санне С? на сайце М?жнароднага бюро мер ? ваг
- ГОСТ 8.417-2002. АДЗ?НК? ВЕЛ?ЧЫНЬ. Уведзены ? дзеянне з 1 верасня 2003 г. Арх?вавана 5 жн??ня 2013.
- Адз?нк? вымярэння, прынятыя ? розных кра?нах Арх?вавана 1 верасня 2014.
- ?мперскае ? метрычнае пера?тварэнне
- Анлайн перавод адз?нак вымярэння С? у ?ншыя с?стэмы Арх?вавана 13 верасня 2011.
- Набор калькулятара? для перал?ку адз?нак
- Адз?нк? вымярэння